Verslag bijeenkomst concept-Cultuurbrief 29 augustus

Op dinsdag 29 augustus organiseerden we een laatste bijeenkomst voor de sector omtrent de concept-Cultuurbrief 2025-2028 bij Foundation We Are.  Er waren 45 belangstellenden aanwezig en het geheel werd gemodereerd door Oscar Kocken. Hieronder volgt een verslag van deze bijeenkomst, geschreven door TexTim. 

De aanwezigen worden welkom geheten door medeoprichter Bernhard Lenger van Foundation We Are en dagvoorzitter Oscar Kocken (schrijver/theatermaker).

Directeur Tanja Mlaker van Stichting Cultuur Eindhoven (SCE) vertelt dat er nu bijna een definitieve versie ligt van de concept-Cultuurbrief. Ze is benieuwd hoe die is ‘gevallen’ bij het publiek: “We hebben al veel adviezen opgehaald in de sector. Onze indruk en overtuiging is dat we goed hebben geluisterd.” Op 10 oktober wordt de concept-Cultuurbrief besproken door het Eindhovense college van burgemeester en wethouders. Bedoeling is dat de brief, samen met de subsidieverordening door de gemeenteraad wordt vastgesteld op 28 november.

Tanja geeft aan dat de bestaande deelregelingen in de nieuwe Cultuurbrief nagenoeg gelijk blijven. Te zijner tijd komen er nog informatiebijeenkomsten over de subsidiesystematiek. Ten aanzien van het financiële kader is de insteek dat het cultuurbudget op peil wordt gehouden. Wel moet er een aantal knelpunten worden opgelost, zoals de samenhang met vastgoed en budget dat wegvloeit naar hogere huren. Daar waar mogelijk worden kansen gecreëerd om ‘nieuw geld’ in te zetten.

Oscar vraagt waarom het streven niet is om het cultuurbudget te verdubbelen en of het cijfer 6,9, dat SCE kreeg in het onlangs gehouden stakeholdersonderzoek, voor Tanja genoeg is. Zij antwoordt dat extra budget wat haar betreft valt onder ‘kansen creëren’. “En een 6,9 geeft aan dat het door ons gehanteerde systeem eerlijk en simpel genoeg is. Maar er zullen altijd mensen blijven die, terecht, teleurgesteld zijn.”

Oscar triggert vervolgens het publiek om complimenten uit te delen voor de concept-Cultuurbrief zoals die er nu ligt. De beoordelingen variëren van een ‘goed stuk, leesbaar en de regelingen zijn helder’ tot ‘heel overzichtelijk, uitgebalanceerd’. Volgens een aanwezige is er goed geluisterd naar de sector. Ook de amateurkunst komt in deze versie beter tot haar recht. “En of het nu gaat om kunst voor amateurs of in de wijken … alle inwoners worden hiermee aangesproken”, klinkt het tot besluit.

Is er dan geen kritiek, wil Oscar weten. Zeker wel. Zo heeft een bezoeker niet kunnen lezen wat het budget is voor amateurkunst. Tanja: “Ik heb eerder met de gemeente besproken om hiervoor onder meer ook bestaande gebouwen te gebruiken in de uren dat ze niet worden gebruikt. Een andere oplossing is nieuwe gebouwen, maar dat mag niet ten koste gaan van het cultuurbudget dat voor activiteiten wordt ingezet.” Een ander mist in het stuk de definitie van ‘succes’: “Is dat hoeveel mensen in aanraking komen met cultuur?” Tevens wordt betwijfeld of voldoende duidelijk is dat je ook cultuur moet aanbieden aan de internationale inwoners van Eindhoven, een sterk groeiende groep in de stad en regio.

Een probleem dat volgens een aanwezige ook bij andere financiers speelt is dat de regelingen laat bekend worden en dat het beoordelingsproces veel tijd in beslag neemt. Gevolg is dat er te weinig tijd voor aanvragers is om op basis van die beslissing plannen concreet te maken en financiële verplichtingen aan te gaan. “En het begrotingsformulier is veel te ingewikkeld.”

Oscar stelt vervolgens voor om verder met elkaar in gesprek te gaan aan de hand van de thema’s subsidiesystematiek, samenwerking, perspectief voor de inwoners en perspectief van de stad. Dat leidt tot de volgende uitspraken:

Subsidiesystematiek
* Geschrokken van het feit dat mensen die niet in Eindhoven gevestigd zijn geen aanvraag mogen doen. En dat je voor Snelgeld als collectief geen aanvraag meer kunt doen. (Tanja: We willen de sector in Eindhoven versterken. Ten aanzien van aanvragen als collectief, merkten we dat daar een grijs gebied is ontstaan. Mede daarom is het budget verhoogd van 3000 naar 5000 euro, zodat een maker voor een groter project kan aanvragen.)
* Blij dat de Governance Code Cultuur, Fair Practice Code en Code Diversiteit & Inclusie beknopt worden uitgelegd. Wel een opmerking over de regeling programmasubsidies: Hoe kan ik, als ik op 31 december te horen krijg dat ik op 1 januari geld krijg, mijn personeel uitzicht geven op werk en betaling? Neem die beslissing eerder. (Tanja: We doen dit voor de doorstroming van aanvragers naar meerjarige subsidies. De sector kan er ook voor kiezen om de vierjarige en tweejarige regelingen tegelijk duidelijkheid te geven. Dan weet iedereen al in juni waar men aan toe is. En in 2026 doen we het sowieso al een paar maanden eerder voor de periode 2027-2028.)
* Ten aanzien van fair practice/fair pay: in november neemt de gemeenteraad al een besluit over de Cultuurbrief, terwijl het Rijk nog moet komen met zijn bevindingen over fair pay. Dat betekent misschien dat je als aanvrager, als je fair practice wilt doorvoeren maar geen vooruitzicht hebt dat daarin wordt voorzien, minder kunt doen. Met het risico van minder publieksinkomsten. Terwijl de ambitie in deze groeiende stad juist is om meer te gaan doen. Er ontstaat in de zaal een discussie over dat minder doen niet per se slecht hoeft te zijn. (Tanja: Het gaat er ons met name om dat je een transparante organisatiegraad kunt laten zien met daarin een goede beloningssystematiek.)

Samenwerking
* Samenwerking wil niet per definitie zeggen dat daarmee een plus ontstaat. Het werkt ook niet voor iedere instelling.
* Voor een grote instellingen zou het fijn zijn als de beoogde partner in staat is om zichzelf overeind te houden.
* Het hoeft niet meteen tot een project te komen. Kennisuitwisseling, zoals bij deze bijeenkomst, heeft ook een meerwaarde.
* Voor ons werkt het juist het beste in een gezamenlijk project, dan leer je het meeste van elkaar.
* Samenwerken kan ook met andere (sociaal-maatschappelijke) domeinen. Alleen wordt dan al snel gezegd dat dit moet worden bekostigd uit het cultuurbudget, en dat is echt een uitholling daarvan. (Tanja: Ik kan dat niet voorschrijven in de Cultuurbrief omdat het om beleid en budgetten van andere beleidsterreinen gaat, maar ik kan dit punt wel agenderen.)     
* Werk ook samen binnen Brainport Eindhoven, met de omliggende gemeenten.

Perspectief voor de inwoners
* Er zijn nog zo veel (buiten)wijken waar weinig cultuur is, al is het goed om te zien dat het in bepaalde wijken echt groeiende is.
* Je moet leren om kwartier te maken in een wijk, je kunt daar niet zomaar iets droppen. Je moet er veel onderzoek voor doen, heel graag zo’n wijk in willen en met name de moeilijke wijken.
* Cultuur Eindhoven/CKE kan ook de basisscholen hierbij betrekken. Vanuit de zaal wordt tegengeworpen dat bijna alle scholen al meedoen, maar dat die zelf bepalen waar behoefte aan is.
* Organisaties zijn er goed in om wijkbewoners de eerste stappen naar cultuur te laten zetten. Maar vergeet de wijken daaromheen niet, juist als dat cultuuraanbod daarvoor dichterbij is gekomen.
* Met bepaalde evenementen is het niet mogelijk om ‘cultuur naar de wijk’ brengen. Is het niet net zo belangrijk om die wijkbewoners naar de culturele activiteiten in de stad te brengen?
* Als maker vind ik het lastig om tegelijk te zorgen voor verbinding, terwijl anderen juist daar weer goed in zijn. Misschien moet je daar de samenwerking in zoeken. En als je mensen naar een faciliteit in de wijk weet te trekken, kun je daarin tegelijk wijzen op het culturele aanbod.
* Wat zien we als wijk? Lopen we hiermee niet het gevaar dat we juist cultuur uit het centrum wegtrekken? (Tanja: Wijk is ‘dicht bij waar de mensen wonen’. Maar je bouwt ergens op voort. We hebben een sterk centrum en Strijp-S. Maar van Woensel naar het Parktheater is een hele afstand. Het zou fijn zijn als men ook in Woensel ervaart dat het makkelijk is om cultuur te beleven.)  

Perspectief van de stad
* Voor makers blijft het heel lastig en duur om in Eindhoven in residentie te gaan. Er is geen beleid voor. De meeste kunstenaars willen hier uiteindelijk weg, Eindhoven moet een stad worden waar je wilt blijven. Zorg voor huisvesting, ateliers, residenties. Schep een kunstenaarsklimaat.
* Lift mee op het imago van Brainport. Mensen willen graag wonen waar een cultureel aanbod is.
* De instellingen van het BIS-overleg in Eindhoven hebben de oproep  gedaan om het culturele budget met de stad mee te laten groeien. Nu zien we een Cultuurbrief waar enkel een beperkte indexering is toegepast. Durf als gemeente keuzes te maken, niet steeds meer willen doen met minder geld.
* Durf groots te denken: ja, het moet fijnmaziger, maar ook groot! Er zit wat dat betreft een aantal plannen in de pijplijn, maar laat die niet alleen landen nabij het station. Én ook niet eenmalig.
* Het rapport ‘Waarde van Cultuur’ laat zien dat er in Brabant op artistiek gebied best uitdagingen zijn. Eindhoven kan daarin een voorloper zijn. Laat de stad kunst uitademen.

Tanja bedankt daarna iedereen voor hun betrokkenheid sinds januari: “Ik heb vandaag zeker nieuwe aspecten gehoord die om afstemming binnen Cultuur Eindhoven vragen. Ik ben me bewust van de pijnpunten, maar voor sommige heb ik geen toverstaf of ligt de oplossing niet op ons terrein.”

En cultuurwethouder Saskia Lammers: “Fijn om jullie geluiden alvast te hebben gehoord. Een aantal aandachtspunten ligt ook op het bordje van de gemeente.” Ze benadrukte dat over enkele jaren 50% van de inwoners van Eindhoven een andere culturele achtergrond heeft. “Dat perspectief nemen we mee in ons beleid.”

Oscar bedankt de aanwezigen en sluit de bijeenkomst.