Verslag bijeenkomst concept-Cultuurbrief 20 juni

Op 20 juni vond de tweede bijeenkomst plaats met betrekking tot de concept-Cultuurbrief: een advies van de Stichting aan het College waarin zij het cultuurbeleid schetst zoals dat in de eerstvolgende vier jaren binnen de gemeente Eindhoven gestalte zou moeten krijgen. Dit keer waren we te gast in het Parktheater. Tijdens deze bijeenkomst ontvingen we feedback op de eerste versie van de concept-Cultuurbrief die we eerder die week hadden gepubliceerd. Hieronder vind je het verslag van deze bijeenkomst, geschreven door TexTim.

Directeur Tanja Mlaker van Stichting Cultuur Eindhoven (SCE) heet de aanwezigen welkom. Ze verontschuldigt zich dat de concept-Cultuurbrief door omstandigheden pas een dag eerder is gepubliceerd. De Cultuurbrief is een advies van de stichting aan het Eindhovens college van B. en W. over het gemeentelijke cultuurbeleid voor de periode 2025-2028.

Tanja schetst de opzet van de Cultuurbrief. Die gaat in op de culturele perspectieven voor de stad, de sector en de inwoners/bezoekers. Het begrip ‘(culturele) loopbaan’ vormt de leidraad: je bouwt voort op de dynamiek, op de krachten die er al zijn, ontwikkelt jezelf. Voor de rode draad zijn twee theoretische denkkaders gebruikt. Het boek De Culturele Stad van Cor Wijn en het Model gradaties binnen cultuurparticipatie van Alan S. Brown. Wijn
onderscheidt zeven essentiële elementen die het cultureel profiel van een stad bepalen.

Brown beschrijft de gradaties van deelname aan cultuur: Ambient (toevallige ontmoeting); Observational (bewuste keuze om iets te bezoeken); Curatorial (bewuste keuze om je voorkeuren te vormen); interpretive (uitvoerend, zowel op amateur- als professioneel niveau) en Inventive (nieuwe werken toevoegen, b.v. schrijven of componeren).



Vanuit de zaal wordt de suggestie gedaan om de dynamiek van een loopbaan nog beter uit te leggen. Een loopbaan heeft niet altijd hetzelfde verloop, denk b.v. aan erfgoed.

Culturele loopbaan van de stad: versterken en verbreden
Tanja geeft de doelstellingen aan voor de periode 2025-2028: - uitbreiden van fysieke plekken, (culturele voorzieningen in de wijken) – meer levendigheid en aantrekkingskracht voor inwoners;
- cultuur prominenter zichtbaar in de stad – openbare ruimte, promotie van cultuur;
- cultuuraanbod verbreden – nieuw en ander aanbod aanbieden (bijvoorbeeld nachtcultuur).

Vanuit de zaal worden onder meer vragen gesteld over fysieke plekken. Het zou mooi zijn als cultuur niet enkel op interventiebasis de wijken in gaat, maar daar ook echt de verbinding weet te maken. Nieuwe plekken zouden ook niet door iedere discipline in te vullen zijn. Tanja geeft aan dat ze ook voorstander is van focus aanbrengen en te gaan werken aan één of twee fysieke plekken, met een breed cultureel programma. “Zo kunnen we nieuwe, stevige culturele knooppunten toevoegen.”

Loopbaan van de culturele sector: verdiepen en verbinden     
Doelstellingen 2025-2028: - verdiepen en groeien: meer (groei)mogelijkheden voor makers;
- verdiepen en ontwikkelen: met de culturele codes en de sector professionalisering versterken;
- verbinden binnen de sector: kruisbestuiving, netwerken (ook tussen amateur en professioneel) en samenwerking stimuleren;
- verbinden buiten de sector: vanuit maatschappelijke vraagstukken, met maatschappelijke organisaties, rol in de buurten en dergelijke. Opdrachtgeverschap ligt hierbij meestal buiten SCE.

In de zaal ontspint zich een discussie over samenwerking en de mogelijkheden daarvoor bij instellingen. Het gevoel leeft dat er in de groeiende stad Eindhoven steeds meer gevraagd wordt van instellingen uit de basisinfrastructuur. “Of de basis wordt smaller, omdat we andere prioriteiten stellen, of hier moet extra financiële ruimte voor komen.” Tanja zegt het signaal te snappen: “Maar wil je slim doorontwikkelen, dan moet je her en der ook keuzes maken en focussen. Dit geldt zowel voor afzonderlijke organisaties als op stedelijk niveau.” Er zijn volgens haar goede voorbeelden waarbij een verrassende samenwerking geen extra geld kostte en wel veel extra spin-off opleverde.
Een aanwezige zegt in de Cultuurbrief de aandacht voor amateurgezelschappen te missen. Goed voor duizenden cultuurbeoefenaars, maar door een gebrek aan vrijwilligers dreigt deze doelgroep te verdwijnen. Tanja belooft om de ambities voor amateurkunst wat steviger in de Cultuurbrief te verwoorden, maar geen ‘magische sleutel’ te hebben die amateurgezelschappen weer laat floreren. “We kunnen in het cultuurbeleid niet het gedrag van inwoners sturen en het is algemeen bekend dat mensen nu ook andere keuzes maken hoe ze met hun vrije tijd omgaan.”
Eveneens wordt vanuit de zaal de behoefte uitgesproken om het begrip van maker goed te duiden en de samenhang tussen amateur en professioneel hierin mee te nemen.

Culturele loopbaan van inwoners: verleiden en verrassen
Doelstellingen 2025-2028: - kennismaking en verdieping, toegankelijk en laagdrempelig voor alle inwoners van Eindhoven;
- cultuur in de wijken – breed en laagdrempelig aanbod, ontmoetingsplekken en kansen voor verdieping dichtbij;
- herkenbare cultuur; impulsen creëren voor inwoners passend bij hun leefomgeving en eigenheid.

Diverse aanwezigen geven aan dat als je wilt verrassen, het experiment meer ruimte zou mogen krijgen in de Cultuurbrief. Nu gaat die te veel uit van wat er al te zien is. “Echt iets nieuws uitproberen, kan óók energie losmaken.” Tanja beaamt dat cultuur mensen ook moet confronteren met dingen die ze nog niet herkennen. Tegelijk blijkt volgens haar uit gesprekken met b.v. jongeren in Eindhoven dat zij op het gebied van cultuur best nog zaken missen. “Dan is er dus ergens een behoefte waarop wij nog geen antwoord hebben.”

Financiën
Hierna gaat Tanja in op de financiën, om te beginnen met de vijf huidige subsidieregelingen.

Er is een vierjarige regeling die aansluit op de landelijke basisinfrastructuur en de provincie, met hoge eisen aan professionaliteit en landelijk belang. De Eindhovense Basis is de regeling voor culturele functies waarvoor primair de gemeente verantwoordelijk is; het gaat om de basis die je in de stad moet willen hebben en houden, ook in moeilijke tijden. De Programmaregeling, voor twee jaar, legt de nadruk op lokaal belang. Voor de Projectenregeling kan driemaal per jaar subsidie worden aangevraagd. Snelgeld is een eenmalige subsidie die de loopbaan van Eindhovense makers een impuls kan geven. Deze regeling heeft per jaar twee aanvraagperiodes.

Uit het stakeholdersonderzoek is gebleken dat deze systematiek goed werkt en gewaardeerd wordt door de sector. Deze deelregelingen blijven dus ook bestaan in de periode 2025-2028. Wel wordt er gekeken naar verfijning of aanscherping in de uitwerking van criteria en vereisten, dit o.m. vanwege aansluiting van de systematiek bij het Rijk en de provincie.  





Van de 24 miljoen euro in het jaarlijkse culturele subsidiebudget gaat 79% naar de Eindhovense Basis. 11% is voor de vierjarige regeling, met cofinanciering van Rijk en provincie, 5% voor de tweejarige programma's, 2% voor de projecten en eveneens 2% voor Snelgeld.

Tanja geeft aan dat zowel vorig jaar als dit jaar dertig aanvragen voor Snelgeld zijn afgewezen wegens het bereiken van het subsidieplafond. Bij de Programmaregeling zijn er in de huidige periode meer aanvragen ingediend dan er konden worden gehonoreerd. Het eerlijke verhaal is volgens haar dat er, op de Projectenregeling na, voor alle deelregelingen grote financiële knelpunten zijn.

Voor de periode 2025-2028 weet SCE nu al hoe het Rijk de subsidieprocedure inricht en binnenkort ook van de Rijksfondsen. Wat de provincie betreft, wordt het spannend. Er is nog geen coalitieakkoord. En er zijn in de huidige periode veel incidentele middelen naar meerjarige subsidies voor culturele instellingen gegaan die wellicht niet meer beschikbaar zijn voor 2025-2028. Tanja: “De kans bestaat dat de provincie straks minder geld voor cultuur heeft.” En dat in een periode waarin de gevolgen van Covid, hoge energiekosten en inflatie nadrukkelijk worden gevoeld.

Ook ligt de lat voor subsidieaanvragen tegenwoordig hoger. Instellingen die landelijk een aanvraag voor cofinanciering doen, moeten daarin aantonen dat zij de culturele codes naleven. SCE kan volgens Tanja niet achterblijven om dit bijvoorbeeld ook voor meerjarige subsidies op dezelfde manier toe te passen.

“Ik denk daarom dat het goed is om bij jezelf na te gaan wat je strategie en gedachten zijn over hoe je je in dit veld wilt bewegen. Ik vertrouw op jullie vindingrijkheid en ideeën daarover.”   

Tanja bedankt de aanwezigen. Op 29 augustus is de bijeenkomst over de tweede conceptversie.